مقایسه استاندارد مدیریت پروژه ایزو 21500 و راهنمای PMBOK– (بخش 2- معرفی استانداردها و راهنماهای تکمیلی)

یادآوری:

در مقاله پیشین به محیط کلی پروژه از نگاه PMBOK و ISO 21500 پرداختیم. پیش از آن‌که به جزئیات بیشتر بپردازیم، نگاهی به مجموعه استانداردها و منابعی می ‌اندازیم که مؤسسه بین‌المللی استاندارد (ISO) و مؤسسه مدیریت پروژه (PMI) برای مدیریت بهتر پروژه‌ ها تدوین کرده‌ اند و مبنای مشاوره مدیریت پروژه محسوب می شوند.

خانواده ISO 21500

با توجه به اهمیت سازمان در مدیریت پروژه‌ ها و تأثیرات محیط بر آن ‌ها، برای مدیریت بهتر پروژه ها باید همزمان به چند استاندارد توجه کرد. مجموعه استانداردهای ایزو که به شکل مستقیم در مدیریت پروژه ها نقش دارند، با پیش عنوانِ مدیریت پروژه، طرح و پورتفولیو منتشر شده‌اند:

استاندارد ISO 21500:2021

Project, programme and portfolio management — Context and concepts

در این استاندارد که به درک بهترِ مفاهیم در مشاوره ایزو 21500 یاری می ‌رساند، ابتدا به معرفی و ارتباط پروژه، طرح و پورتفولیو پرداخته شده، سپس محیط سازمان و محیط بیرونی بررسی می‌شود، پس از اجرای استراتژی، رویکرد‌های مدیریت و حکمرانی یکپارچه ذکر می‌شود.

در فصل بعد استانداردهای اصلی و پشتیبانِ مرتبط به همراه منافعِ بهره‌ گیری از آن ها معرفی می‌شوند.

استاندارد ISO 21502:2020

Project, programme and portfolio management — Guidance on project management

این استاندارد بر مدیریت پروژه‌ ها متمرکز بوده و می توان آن را هم عرضِ PMBOK دانست و به عنوان منبع اصلی مشاوره ایزو 21500 در سایر مقالات به تفصیل به معرفی آن خواهیم پرداخت.

استاندارد ISO 21503:2022

Project, programme and portfolio management — Guidance on programme management

پس از بررسی مفهومِ طرح (برنامه)، پیش نیازهای مدیریتِ طرح ذکر می‌شود که شامل ارزیابی نیازها، پیاده سازی آن در سازمان، حکمرانی طرح ‌ها و استقرار نقش‌ ها و مسئولیت‌ ها می شود. در فصل پایانی استاندارد نیز به استقرارِ یک طرح، یکپارچه سازی، شیوه‌ های مدیریت طرح، کنترل طرح، منافع طرح و در نهایت خاتمه طرح پرداخته می شود.

استاندارد ISO 21504:2022

Project, programme and portfolio management — Guidance on portfolio management

اصول مدیریت پورتفولیو، پیش نیازهای مدیریتِ پورتفولیو و مدیریت پورتفولیو‌ ها فصول 4 تا 6 استاندارد را تشکیل می‌دهند.

استاندارد ISO 21505:2017

Project, programme and portfolio management — Guidance on governance

حکمرانیِ صحیح منجر به شفاف سازی مسئولیت پذیری، بهبود تعامل با ذینفعان، مدیریت ریسک سازمانی و شفاف سازی ارزش ها، اخلاق و فرایندهای سازمانی می شود. از این رو مبحثی کلیدی در مشاوره مدیریت پروژه به حساب می آید.

منابع مؤسسه مدیریت پروژه (PMI)

رویکرد مؤسسه مدیریت پروژه و مجموعه منابعی که منتشر کرده است به رویکرد ISO نزدیک است. علاوه بر راهنمای PMBOK به صورت فهرست‌وار سه منبع دیگر را معرفی می‌کنیم که نزدیکی رویکرد هر دو مؤسسه را نشان می‌دهد:

• راهنمای عملی حکمرانی پورتفولیو‌ها، طرح ‌ها و پروژه ‌ها

Governance of Portfolios, Programs, and Projects: A Practice Guide

در این راهنما ابتدا اهداف، نیازها، حوزه‌ ها و کارکردهای حکمرانی ذکر می‌شود و سپس حکمرانیِ مدیریت پروژه سازمانی (OPM) بررسی می شود. در ادامه به حکمرانی در سه سطحِ پورتفولیو، طرح و پروژه پرداخته می شود.

• استاندارد مدیریت پورتفولیو

The Standard for Portfolio Management

این استاندارد با معرفی کلیات، اجزا و نقش‌ های مدیریت پورتفولیو آغاز می‌شود و در ادامه به چرخه حیات پورتفولیو، مدیریت استراتژیک پورتفولیو، حکمرانی پورتفولیو، مدیریت ظرفیت و قابلیت پورتفولیو، مشارکت ذینفعان، مدیریت ارزش پورتفولیو و مدیریت ریسک پورتفولیو می پردازد.

• استاندارد مدیریت طرح (برنامه)

The Standard for Program Management

این استاندارد در 8 فصل تدوین شده است که شامل تعریف و مشخصات طرح، حوزه ‌های عملکردی مدیریت طرح، همسویی طرح و استراتژي، مدیریت منافع طرح، مشارکت ذی نفعان، حکمرانی طرح و فعالیت‌ های طرح است.

جمع بندی:

هر دو مؤسسه در تلاشند پروژه ها بصورتی عملی و در تمامی سطوح سازمانی مدیریت شوند که این نگاه از منابعی که منتشر کرده اند مشخص است. علاوه بر منابع فوق، راهنماها و استانداردهایی در سطوح عملیاتی نیز ارائه می‌کنند که منجر به تقویت مهارت های مدیران و کارکنان پروژه می شود. در تصاویر قبلی به برخی از آن ها مانند مدیریت ارزش کسب شده و ساختار شکست کار اشاره شده است. در مقالات بعدی به مقایسه جزئی تر ISO 21502 و PMBOK به عنوان منابع اصلی مشاوره مدیریت پروژه خواهیم پرداخت.

منابع:

1. استانداردها و راهنماهای مؤسسه مدیریت پروژه (PMI)
2. استانداردهای مؤسسه ایزو