صدور گواهینامه ایزو

صدور گواهینامه ایزو و نحوه سنجش اعتبار آن

گروه مشاوران S.B.C علاوه بر مشاوره استقرار استانداردهای مدیریتی در سازمان، می­تواند فرایند دریافت و صدور گواهینامه ایزو را برای شما تسهیل کند.

برای گروه مشاوران S.B.C هیچ تفاوتی در خصوص مرجع صدور گواهینامه ایزو وجود ندارد. هر CB معتبری که توسط سازمان معرفی گردد قابلیت ممیزی سیستم را دارا بوده و در این خصوص مشکلی وجود ندارد. خدمات گروه مشاوران S.B.C علاوه بر استقرار استاندارد های ایزو، در خصوص اخذ گواهینامه ایزو عبارتست از:

• مشاوره در خصوص بررسی اعتبار CB مدنظر سازمان؛
• مشاوره در خصوص معرفی CBهای معتبر با توجه به هدف و بودجه سازمان؛
• همراهی سازمان در روز ممیزی؛
• پیگیری صدور و دریافت گواهینامه ایزو؛

برای ارتباط با گروه مشاوران S.B.C و کسب اطلاعات بیشتر در خصوص گواهینامه­های ایزو مناسب برای کسب و کارتان، به منوی «تماس با ما» مراجعه فرمائید.

به این نکته توجه فرمائید که متاسفانه امروزه سودجویان با صدور گواهینامه­ ایزو نامعتبر، اقدام به کلاهبرداری در این زمینه نموده و از ناآگاهی سازمان­ها سوء استفاده می­کنند. برای افزایش آگاهی خود در زمینه سنجش اعتبار یک گواهینامه مطالعه متن زیر پیشنهاد می­گردد:
گواهینامه ایزو چیست و چگونه صادر می شود؟
گواهینامه ایزو، مدرکی است که نشان می­دهد یک سازمان موفق به استقرار یک استاندارد از مجموعه استانداردهای بین­المللی ایزو در سازمان شده است. صدور گواهینامه ایزو توسط شرکت­های صدور گواهی که با نام CB­ (CERTIFICATION BODY) شناخته می­شوند صادر می­گردد. این شرکت­ها پس از ممیزی استاندارد در سازمان و در صورت عدم وجود مغایرت با الزامات استاندارد، اقدام به صدور گواهینامه ایزو می­­نمایند.

2. علت درخواست سازمان­ها برای صدور گواهینامه ایزو چیست؟

به طور کلی سازمان­ها در ایران به چند دلیل به سراغ دریافت گواهینامه­ ایزو می­روند:

الزام قانونی: برای برخی سازمان­ها دریافت گواهینامه ایزو یک الزام فراسازمانی و قانونی است. این دسته از سازمان­ها بالاجبار به سمت دریافت گواهینامه ایزو می­روند و به همین دلیل متاسفانه اغلب در دام سودجویان گرفتار شده و هزینه زیادی بابت یک گواهینامه نامعتبر پرداخت می­کنند.

اثبات به مشتریان: برخی سازمان­ها به دلیل نیاز به اثبات توانمندی­شان در استقرار یک سیستم مدیریتی به مشتریان خود، در پی دریافت گواهینامه ایزو هستند.

استفاده در تبلیغات: برخی سازمان­ها دریافت گواهینامه ایزو را با هدف تبلیغات و … انجام می­دهند.

شرکت در مناقصات و قراردادها: برای برخی سازمان­ها، دریافت گواهینامه ایزو امتیاز تشویقی در پی داشته و یا در قراردادهای تجاری که با مشتریان دارند و یا مناقصات یک ویژگی مثبت به شمار می­آید.

به عنوان یک مرحله از استقرار سیستم: برخی سازمان­ها نیز به گواهینامه ایزو به چشم مرحله پایانی استقرار یک استاندارد نگریسته و هدفشان از دریافت گواهینامه، صرفا خود گواهینامه ایزو نیست بلکه به دنبال بهبود مستمر از طریق استقرار یک سیستم مدیریتی بوده و در مرحله آخر نیز موفق به دریافت گواهینامه ایزو می­شوند.

3. ساختار قانونی شرکت­های صدور گواهینامه ایزو چگونه است؟

شرکت­های صدور گواهینامه ایزو یا همان CB ها، خود در یک سلسله مراتب قانونی فعالیت می­کنند و به موجب همین ساختار دارای اعتبار هستند. این ساختار در شکل زیر نشان داده شده است که در ادامه در خصوص هر یک توضیحاتی ارائه می­شود:
. انجمن اعتباردهی بین­المللی IAF
IAF انجمن جهانی ارزیابی انطباق موسسات اعتباردهی در زمینه­های سیستم­های مدیریتی، محصولات، خدمات و … در سطح جهان است. کارکرد این انجمن بین المللی، در واقع هدایت فرایند ارزیابی انطباق و اعتباردهی در سطح دنیاست. این انجمن به کسب­و­کارها اطمینان می­دهد که گواهینامه­ی دریافتی­شان دارای اعتبار بین­المللی است. بالاترین سطح قدرت تصمیم گیری را در این انجمن، جلسه عمومی اعضا ایجاد می­کند.

1-2. نهاد تایید صلاحیت AB:

سازمان­هایی که یا خودشان راساً و یا شخص ثالثی را در برابر استانداردهای رسمی اعتباردهی می­کنند، خود نیز از نهادهای تایید صلاحیت شده­ای به نام AB که مخفف عبارتACCREDIATION BODY است اعتبار می­گیرند. با اعتبار گرفتن از AB، CB اثبات می­کند که روند صدور گواهینامه ایزو درستی را طی می­کند. هر کشوری دارای یک یا چند AB بوده و AB ها تحت انجمن اعتباردهی بین­المللی فعالیت می­کنند.

در ایران نیز مرکز ملی تایید صلاحیت ایران (NACI) شکل گرفته است که پس از صدور مجوزهای IAF به عنوان AB ایرانی فعالیت خواهد کرد.

1-3. دفتر مرکزی CB:

هر AB به CBهای متعددی اعتبار می­دهد تا این CB ها کار صدور گواهینامه ایزو را انجام دهند. CB یا همان CERTIFICATION BODY مرجعی است که اقدام به صدور گواهینامه ایزو نموده و گواهینامه را در اختیار سازمان قرار می دهد. برای صدور  گواهینامه ایزو CB ها مراحل زیر را اجرا می­کنند:

1. برنامه­ریزی ممیزی­های مرحله اول و دوم؛
2. انجام ممیزی مرحله اول و دوم؛
3. بررسی انطباق یا عدم انطباق سازمان با استاندارد مورد نظر؛
4. صدور گواهینامه ایزو در صورت انطباق سازمان با استاندارد؛
5. انجام ممیزی­های مراقبتی سالیانه جهت تمدید اعتبار گواهینامه ایزو؛

 

1-4. دفتر نمایندگی CB:

CB ها به منظور گسترش خدمات خود در سطح دنیا نمایندگانی را در سطح کشورهای مختلف اعتباردهی می­کنند. این نمایندگان مراحل 5 گانه بند قبل را انجام داده و گواهینامه را با اعتبار دفتر مرکزی خود صادر می­نمایند.

به منظور تفهیم بیشتر مطالب ذکر شده به یک مثال توجه کنید:

سازمانی در ایران گواهینامه ایزو 9001 خود را از شرکت صدور گواهی TUV NORD دریافت نموده است. شرکت TUV NORD یک CB آلمانی است که در ایران دارای دفتر مرکزی می­باشد. دفتر مرکزی            TUV NORD اعتبار خود را از یک AB آلمانی به نام DAkkS دریافت نموده است. DAkkS یکی از AB های معتبر عضو انجمن اعتباردهی بین­المللی IAF می­باشد.

 

4. منظور از اعتبار یک گواهینامه چیست؟

احتمالا در خصوص این موضوع که یک گواهینامه ایزو معتبر است و دیگری معتبر نیست زیاد شنیده­اید. منظور از اعتبار یک گواهینامه چیست؟ و در چه شرایطی یک گواهینامه ایزو معتبر است؟

هر گواهینامه ایزو که از دفتر نمایندگی یک CB صادر می­شود دارای یک شماره گواهینامه یا کد اعتبار به نام CERTIFICATION NUMBER می­باشد. همچنین گواهینامه­های معتبر علاوه بر هولوگرام و لوگوی CB اصلی، دارای لوگوی AB بوده و گواهینامه­های ACCREDITED (در شماره 7 توضیح داده شده است) دارای لوگوی IAF نیز می­باشند.

شماره گواهینامه که روی گواهینامه درج می­شود در سایت CB قابل ردیابی بوده و با وارد نمودن شماره گواهینامه در محل مربوطه وبسایت CB مرکزی، اطلاعات سازمان ممیزی شونده قابل مشاهده خواهد بود.

 

5. حقه جدید برخی CB های قلابی!

موضوع به همین سادگی نیست. اخیرا برخی CB های قلابی یک وبسایت در خارج از کشور ثبت کرده و با این ادعا که وبسایت مذکور، وبسایت دفتر مرکزی CB است اقدام به صدور گواهینامه ایزو با شماره گواهینامه نامعتبر نموده و اتفاقا وقتی شماره گواهینامه در وبسایت معرفی شده از سوی CB ردیابی می­شود، اطلاعات سازمان ممیزی شونده قابل مشاهده است. اما وبسایت معرفی شده وبسایت CB مرکزی نبوده و اساسا CB مرکزی در این مورد وجود ندارد.

6.نحوه کسب اطمینان از اعتبار شرکت صدور گواهینامه ایزو و اعتبار گواهینامه ایزو صادر شده

برای کسب اطمینان از اعتبار یک گواهینامه به وبسایتی که از سوی شرکت گواهی دهنده معرفی می­شود اکتفا نکنید، بلکه برای کسب اطمینان از اینکه وبسایت معتبر بوده و واقعا مرتبط با CB مرکزی است از IAF آغاز کنید. فرض کنید شرکت صدور گواهینامه ایزو D.A.S بوده و این شرکت مدعی است تحت اعتبار یک AB به نام UKAS انگلستان فعالیت می­کند. ابتدا به وبسایت WWW.IAF.NU رفته و از قسمت IAF & MEMBERS & SIGNATORIES نهاد اعتباردهی که شرکت صدور گواهینامه ایزو ادعا دارد تحت اعتبار آن فعالیت می کند را پیدا کنید (AB).

سپس از طریق لینک ارائه شده وارد وبسایت AB مورد نظر شوید.

در وبسایتی که در دسترس قرار می­گیرد، به دنبال قسمتی با نام accredited organizations جستجو کرده و این منو را پیدا کنید (در هر وبسایتی متفاوت است)

در این قسمت نام شرکت صدور گواهینامه ایزو را جستجو کرده (در این مثال DAS) و لینک وبسایت آن را پیدا می­کنیم. حال به سراغ وبسایتی که در این قسمت معرفی شده است می رویم و از این طریق وارد وبسایت CB مرکزی می شویم.

حال به دنبال محل وارد کردن شماره گواهینامه برای اطمینان از اعتبار گواهینامه ایزو می­گردیم. این محل معمولا با نام certified clients مشخص می گردد.

با وارد کردن شماره گواهینامه ایزو در محل مشخص شده، اطلاعات سازمان ممیزی شونده قابل مشاهده خواهد بود. همچنین شما می توانید نام و نشانی دفتر نمایندگی ایران را در این وبسایت مشاهده کنید. (در صورت قابل اعتبار بودن CB).

اکنون می توانید با کلیک روی شعبه ایران به نشانی و  لینک وبسایت شعبه ایران این CB دست یابید.

 

با وارد کردن شماره گواهینامه ایزو در محل مشخص شده، اطلاعات سازمان ممیزی شونده قابل مشاهده خواهد بود. همچنین شما می توانید نام و نشانی دفتر نمایندگی ایران را در این وبسایت مشاهده کنید. (در صورت قابل اعتبار بودن CB)

 

7. منظور از گواهینامه ACCREDITED چیست؟

همانگونه که در بند شماره 3 این مقاله در خصوص هرم اعتبار یک گواهینامه صحبت کردیم، CB ها از AB اعتبار می­گیرند. در خصوص برخی از استانداردها، گواهینامه صادر شده توسط CB دارای اعتبار از AB نیز          می­باشد. این استانداردها، استانداردهای اصلی بوده و ACCREDITED نهاد تایید صلاحیت می­باشند و لوگوی AB در این نوع گواهینامه­ها قابل مشاهده می­باشد.

در نوع دیگر، برخی استانداردها وجود دارند که استاندارد اصلی نبوده و به عنوان یک راهنما برای پیاده­سازی استاندارد اصلی دیگری بکار می­روند. به عنوان مثال استاندارد ISO 10002:2014 (مدیریت رسیدگی به شکایات مشتریان) استاندارد راهنمایی برای مبحث ارتباط با مشتریان در استاندارد ISO 9001 می­باشد. گواهینامه صادره برای این نوع از استانداردهای راهنما، تحت اعتبار AB نبوده و اصصلاحاً  NON-ACCREDITED تلقی شده و لوگوی AB روی گواهینامه درج نمی­شود.

8. انواع ممیزی چند نوع است؟

ممیزی فرآيندی است که طی آن ممیز بر مبنای شواهد عینی و مدارک و مستندات وضعیت سازمان را بررسی کرده و میزان انطباق سازمان با الزامات و معیارهای ممیزی مشخص می­گردد.

ممیزی انواع مختلف دارد که عبارتند از:

1. مميزي داخلی (ممیزی شخص اول)
2. مميزي مشتري (ممیزی شخص دوم)

• مميزي ثبت سیستم (ممیزی شخص سوم)

8-1.مميزي­ شخص اول:

این ممیزی که ممیزی داخلی نیز نام دارد توسط افراد درون سازمان انجام شده و طی آن میزان انطباق و عدم انطباق سازمان با معیارهای ممیزی مشخص می­گردد. در این نوع ممیزی حداقل 2 نفر که در این خصصو آموزش دیده­اند، ممیزی را انجام می­دهند (زیرا افراد مجاز به ممیزی واحد خود نیستند). نتیجه این ممیزی در نهایت معمولا به اطلاع مدیریت ارشد رسیده و پس از آن اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه تعریف می­گردد.

مميزي شخص اول مقاصد زير را در بر دارد:

• ارائه یک مکانیزم کنترلی برای مدیریت ارشد سازمان؛
• تعیین عدم انطباق­های بالقوه و بالفعل سازمان؛
• مشخص شدن فرصت­های بهبود و پیشرفت مستمر؛

 

8-2. ممیزی شخص دوم:

این نوع ممیزی توسط مشتری سازمان انجام می­گیرد. به عنوان مثال در بازار قطعه­سازان، سازمان­های مشتری نظیر ساپکو و سازه­گستر تامین کننده را مورد ممیزی قرارداده و سازمان را از حیث میزان انطباق با معیار ممیزی ارزیابی می­کنند.

8-3. مميزي ثبت سيستم (شخص سوم):

مميزي شخص سوم توسط سازمان­های مستقلی که خارج از دایره مشتریان سازمان هستند، انجام می­گیرد.

هدف از ممیزی شخص سوم یکی از موارد زیر است:

• مشخص شدن وضعیت انطباق سیستم با استاندارد مورد نظر؛
• صدور گواهینامه ایزو انطباق سازمان با استاندارد مورد نظر؛
• استفاده از جنبه تبلیغاتی موضوع به منظور جلب اطمینان مشتریان عام؛

 

9. ممیزی مراقبتی چیست؟

گواهینامه­های ایزو صادر شده دارای 3 سال اعتبار هستند پس از انجام ممیزی صدور به صورت سالیانه ممیزی­های مراقبتی توسط ممیز شخص ثالث انجام می­گیرد و هدف آن نظارت بر روی سازمان است تا الزامات استاندارد ایزو را رعایت نموده باشند. ممیزان باید در این ممیزی بهبود را مشاهده کنند و مطمئن شوند که سازمان یک سال است که سیستم را پیاده سازی می­کند.

فرایند ممیزی پس از ممیزی صدور گواهینامه ایزو تمام نمی شود، بلکه سازمان می بایست هر سال حداقل یک بار در معرض ممیزی مراقبتی قرار گیرد. این ممیزی به سازمان کمک می­کند اطمینان یابد که در مسیر صحیحی گام بر می­دارد و روند بهبود مستمر در سازمان استقرار یافته است.

10. معرفی مرکز ملی تایید صلاحیت ایران

NACI  یا همان مرکز ملی تایید صلاحیت ایران به عنوان AB ایران به IAF معرفی شده و منتظر تایید نهایی IAF می­باشد. (در زمان تدوین این مطلب، در وبسایت IAF در ذیل کشور ایران، وضعیت NACI با عبارت                                       NOT YET ADMITTED مشخص شده است).

تاسیس نظام تائيد صلاحيت ايران یا همان Iran Accreditation System(IAS) در سال 1375 رخ داد.

و این نظام در  17امین اجلاس مشترک IAF و ILAC  در سال 1382 يادداشت تفاهمي را  با (IAF)  امضا کرد و به عضويت اين مجمع درآمد.

IAS در سال 1389 به مرکز ملي تائيد صلاحيت ايرانَNational Accreditation Center of Iran (NACI)  تغيير نام يافت. NACI در واقع یک AB ایرانی است که پس از تایید صلاحیت در IAF می تواند اقدام به اعطای اعتبار نموده و در سطح بین­المللی نیز فعالیت کند.