مقایسه استاندارد مدیریت پروژه ایزو 21500 و راهنمای PMBOK– (بخش 1- سازمان)

مقدمه:

ساختار استاندارد ایزو در مدیریت پروژه و راهنمای PMBOK شباهت ‌های محسوسی دارند و در مشاوره مدیریت پروژه از هر دو منبع و هم خانواده‌ هایشان، استفاده می کنیم. نسخه 7 راهنمای PMBOK بر خلاف نسخه ‌های پیشین به جای رویکرد فرایندی، اصل محور شده است. این تغییر با تفاوت ‌هایی در ISO 21502:2020 که نسخه جدید استاندارد ISO21500:2012 است نیز دیده می شود. لذا در مشاوره ایزو 21500 از هر دو نسخه استاندارد بهره می بریم.

در این مجموعه مقالاتِ بررسی منابعِ مشاوره مدیریت پروژه تلاش می‌کنیم شباهت ‌ها و تفاوت ‌های این دو مرجع را بررسی کنیم. برای مقایسه بهتر و ارزیابی تطبیقی و جامع هر دو مرجع، نسخه های ISO21500:2012 و PMBOK6 نیز در نظر گرفته شده اند. نسخه‌ های پیشین هر دو منبع با نگاهی فرایندی، به مدیران پروژه و سازمان‌ها برای موفقیت در پروژه‌ها یاری می ‌رسانند. باوجود انتشار نسخه ‌های جدید، همچنان برای پیاده سازی نظام مدیریت پروژه و اجرای پروژه‌ ها قابل اتکا هستند.

پس از تغییر رویکرد مؤسسه مدیریت پروژه در تدوین PMBOK7، در سال 2022 راهنمای عملی گروه‌ های فرایندی نیز منتشر شده است که بدون در نظر گرفتنِ حوزه‌ های دانشی تقریبا خلاصه‌ ای از PMBOK6 است.

در ادامه به بررسی و مقایسه مواردی چون سازمان، اصول، چرخه حیات و فرایندها در هر دو منبع می پردازیم.

سازمان

هدف اصلی اجرای پروژه‌ ها ایجاد تحولی سودمند و خلق ارزش است. مطابق با نمودار زیر سازمان ‌ها می ‌خواهند به کمک پروژه‌ ها، ارزش کسب و کاری خود را ارتقا ببخشند.

پروژه‌ ها در خلا شکل نمی‌گیرند، در PMBOK7 سیستم تحویل ارزش بدین صورت تعریف شده است که خروجی حاصل از پروژه‌ها و فرایندها، منجر به نتایج و دستاوردهایی می‌شود که منافعی برای سازمان به ارمغان می‌آورد. منافع در نهایت ارزش را می ‌سازند که بااهمیت و سودمند است. در دیاگرام زیر جایگاه پروژه‌ ها در مسیر خلق ارزش نشان داده شده است.

جایگاه پروژه ‌ها از منظر استاندارد ISO21502:2020 به صورتی تقریبا مشابه تعریف می ‌شود. پروژه‌ ها می ‌توانند مستقل یا جزئی از طرح (برنامه) یا پورتفولیو باشند. استراتژیِ سازمانی باید برای شناسایی، مستندسازی و ارزیابی فرصت ‌ها، تهدیدها، ضعف ‌ها و نقاط قوت مورد استفاده قرار گیرد، که می‌ تواند مبنایی برای اقدامات آینده باشد. می توان در طرح کسب و کار (Business Case) فرصت ها و تهدیدهای برگزیده شده را دقیق تر آزمایش کرده  و توجیه پذیری آن‌ها را بررسی کرد. انتظار داریم که خروجی‌ های پروژه ‌ها نتایجی در پی داشته باشند که منجر به کسب منافع برای سازمان ‌های حامی و ذی نفعان داخلی و خارجی شود. توجه به این موارد از الزامات مشاوره ایزو 21500 بوده و در دیاگرام زیر که از متن اصلی اقتباس شده، تصویر شده است:

نتیجه‌گیری:

هر دو منبع به سازمان پروژه و اهمیت استراتژي سازمان، نقش پورتفولیو‌ها و طرح‌ ها تأکید دارند و می بایست توجه داشت که پروژه‌ ها در بستری گسترده تر شکل گرفته، تحت تأثیر محیط قرار دارند. در درون سازمان سیستمی برای تحویل ارزش وجود دارد که تحت تأثیر محیط خارجی و داخلی قرار دارد، به اختصار، در چرخه‌ای مبتنی بر منافع، استراتژی ها تدوین می شوند، پورتفولیو‌ها و پروژه ها تعریف می‌شوند و نتایج حاصل از آن ها منجر به منافع می شوند. در مقالات بعدی به سایر شباهت ها و تفاوت های PMBOK و ISO 21502 خواهیم پرداخت.

منابع:

1. 12 اصل مدیریت پروژه (لینک دانلود فایل pdf از سایت مؤسسه مدیریت پروژه)
2. استاندارد ایزو ISO 21502:2020
3. راهنمای عملی گروه‌ های فرایندی مؤسسه مدیریت پروژه